Overgangsklachten en je werk

In mijn coachpraktijk ontmoet ik regelmatig vrouwen die door overgangsklachten vastlopen of (tijdelijk) verzuimen van werk. Vaak zijn ze zoekend: hoe kan ik goed blijven functioneren, terwijl mijn energie, concentratie en stemming zo wisselend zijn?

Veel vrouwen merken het vroeg of laat: de overgang heeft invloed op je energie, je stemming en je werk. Waar je vroeger misschien met gemak lange dagen maakte, merk je ineens dat je concentratie hapert, je sneller geïrriteerd raakt of dat je na een werkdag uitgeblust thuiskomt. Dat kan je behoorlijk onzeker maken: “Ligt het aan mij? Ben ik overspannen? Of is dit de overgang?”

Wat er gebeurt in je lichaam

De overgang is geen korte fase, maar een proces dat kan variëren van 2 tot soms wel 10 jaar. Vaak start dit ergens tussen je 45e en 55e. De menopauze zelf – je allerlaatste menstruatie – is slechts één dag. Voor en na die dag verandert er veel: je hormoonspiegels schommelen, waardoor je stressbestendigheid afneemt. Het stresssysteem in je lichaam reageert anders: je gaat makkelijker ‘aan’ en minder makkelijk weer ‘uit’. Daardoor kunnen klachten sneller oplopen.

👉 In de perimenopauze (de fase voor de menopauze) verandert de menstruatie en wisselen hormonen sterk. Dit is vaak de periode waarin klachten het meest uitgesproken zijn. In de postmenopauze stabiliseren hormoonniveaus zich, maar klachten kunnen soms nog jaren aanhouden.
Afbeelding ‘fases in de overgang’ → Waar zit jij waarschijnlijk?

Veel voorkomende klachten die het werkvermogen beïnvloeden zijn onder andere:

• Vermoeidheid

• Slechte concentratie

• Geheugenproblemen

• Slaapklachten

• Opvliegers

• Neerslachtigheid

• Minder zelfvertrouwen

Deze klachten zijn niet alleen vervelend voor jezelf, maar hebben ook direct impact op je functioneren. Zelfs routineklussen kunnen ineens veel meer moeite kosten.

Overgang vs. Burn-out: hoe herken je het verschil?

Veel klachten lijken op elkaar: slecht slapen, prikkelbaarheid, vermoeidheid, somberheid. Toch is de oorzaak verschillend en daarmee ook de behandeling of aanpak:

En op het werk?

Toch wordt er op de werkvloer vaak nog weinig openlijk over overgangsklachten gesproken. Vrouwen geven aan bang te zijn om niet serieus genomen te worden, hun loopbaankansen te zien verminderen of als een zeur te worden weggezet.

Het TNO-rapport “Hormoongerelateerde gezondheidsklachten bij vrouwen: de impact op werk” (september 2025) laat zien dat dit een reëel probleem is. Zie hier de factsheet van dit onderzoek. Uit hun onderzoek blijkt dat:

• 80% van de vrouwelijke werknemers soms of regelmatig klachten ervaart;

• 35% klachten verzwijgt;

• bij vrouwen met regelmatige klachten tot 67% presenteïsme voorkomt (wel aanwezig, maar minder functioneren).

Ook Arboportaal bevestigt dat ruim een derde van de werkende vrouwen beperkingen ervaart door de overgang.

Meer openheid is daarom cruciaal: voor jezelf, maar ook voor collega’s en leidinggevenden die vaak niet weten wat er speelt. Wanneer je klachten deelt, kun je samen zoeken naar werkbare oplossingen: tijdelijke aanpassingen die ruimte geven voor herstel.

Praktische tips voor werknemers én werkgevers

Voor jou als werknemer:

• Plan bewust pauzes en herstelmomenten.

• Vermijd multitasking: focus op één taak tegelijk.

• Breng in kaart welke taken je veel energie kosten en bespreek alternatieven.

• Zorg voor voldoende slaap, voeding en beweging.

• Wees mild voor jezelf: je hoeft niet op je oude niveau te presteren.

Voor werkgevers/leidinggevenden:

• Maak ruimte voor een open gesprek, zonder taboe of oordeel.

• Bied flexibiliteit in werktijden of taken.

• Zorg voor een gezond werkklimaat waarin vitaliteit bespreekbaar is.

Waar kun je terecht voor hulp en informatie?

Overgangsklachten vragen vaak om een persoonlijke aanpak. Wat voor de één werkt, hoeft voor de ander niet te helpen. Gelukkig zijn er verschillende bronnen en professionals waar je terecht kunt:

Informatie en zelfzorg

• Thuisarts.nl – betrouwbare medische informatie over overgangsklachten.

• EstroCare – specialist in de overgang, met uitleg en begeleiding.

• Vrouwen in de Overgang – platform met kennis, tips en ervaringsverhalen.

• Check eventueel het intranet van je eigen bedrijf: sommige organisaties hebben speciale regelingen of interne informatiepagina’s.

Professionals (zonder verwijzing)

• Overgangsconsulent (let op: dit is geen beschermde titel; kies bij voorkeur iemand aangesloten bij de VVOC).

• Huisarts of POH-GGZ met kennis van de overgang.

• Bedrijfsarts of coach via het werk.

Professionals (met verwijzing)

• Gynaecoloog (met aandachtsgebied overgang) – de overgang valt in principe onder de eerstelijnszorg.

Tot slot

De overgang is een levensfase die vraagt om aandacht en bewust omgaan met je energie. Voor mij, met inmiddels 60 jaar levensjaren en 25 jaar coachervaring, is de overgang niet alleen een hormoonkwestie, maar ook een uitnodiging: om je als vrouw opnieuw af te stemmen. Op wat nog klopt, wat niet meer past, wat eenvoudiger mag. En hoe je lichter kunt leven, met alles wat je aan levenservaring hebt opgebouwd.

Daarbij zie ik drie stappen die helpen om richting te vinden:

1. Bewust worden en begrijpen – weten wat er in je lichaam gebeurt en hoe hormonale veranderingen je stresssysteem beïnvloeden. (Om mijn coachklanten hierin beter te begeleiden, volgde ik de leergang “Werken met de overgang” bij EstroCare.)

2. Herkennen en erkennen – je klachten serieus nemen en ze niet wegwuiven.

3. Invloed uitoefenen – onderzoeken wat jij kunt doen: van leefstijl tot werkafspraken, van zelfzorg tot medische ondersteuning.

De overgang vraagt dus niet alleen om doorzettingsvermogen, maar vooral om wijsheid: stap voor stap keuzes maken die passen bij je huidige energie, zodat je goed kunt blijven functioneren, thuis en op je werk.