Pleasen en schuldig voelen? Wat is het, hoe ontstaat het en wat kun je er aan doen!

Het lijkt zo mooi: je bent zorgzaam, loyaal en verantwoordelijk. Mensen kunnen op je rekenen. Maar als je merkt dat je jezelf regelmatig voorbijloopt, moeite hebt om grenzen te stellen en je snel schuldig voelt als je ‘nee’ zegt, dan is het tijd om stil te staan bij je innerlijke pleaser.

In deze blog lees je hoe dit gedrag ontstaat, waarom het zo hardnekkig kan zijn, en wat je kunt doen om het patroon te doorbreken – met meer rust, mildheid en ruimte voor jezelf.

Wat is pleasen eigenlijk?

Pleasen is meer dan vriendelijk of behulpzaam zijn. Het is een patroon waarbij je je eigen behoeften opzijzet om de ander tevreden te houden. Je wilt geen teleurstelling veroorzaken, geen conflict. En ergens hoop je – bewust of onbewust – op goedkeuring of waardering.

Hoe ontstaat een sterk pleaser-gedrag?

Pleasen is vaak geen bewuste keuze, maar een overlevingsstrategie die al vroeg in je leven is ontstaan. Bijvoorbeeld:

• Je groeide op in een gezin waar harmonie belangrijk was. Je leerde je aan te passen om spanning te vermijden.

• Een van je ouders vroeg (bewust of onbewust) veel zorg. Je ontwikkelde een fijngevoeligheid voor de behoeften van anderen, vaak ten koste van jezelf.

• Je kreeg waardering voor ‘lief zijn’ en ‘helpen’. Daarmee leerde je dat je waardevol was als je je aanpaste.

• Je bent bang voor afwijzing of conflict. Je wilt koste wat kost aardig gevonden worden – dan blijf je veilig, denk je.

Lange tijd werkt dit gedrag prima. Totdat het gaat wringen. Je voelt je leeg, gestrest of overbelast. Je weet: zo wil ik het niet meer, maar hoe dan wél?

Waarom voel je je zo snel schuldig?

Schuldgevoel is een sterke drijvende kracht in het leven van een pleaser. Je voelt je al bezwaard als je een verzoek afwijst of een grens stelt. Je brein zegt: “Je laat de ander in de steek. Wat als ze boos worden? Wat als ze je minder aardig vinden?” En dus zeg je toch ‘ja’ – tegen beter weten in.

Maar schuldgevoel is zelden een betrouwbare raadgever. Het komt meestal voort uit oude overtuigingen, niet uit wat nu klopt of goed is voor jou.

Over overtuigingen en innerlijke stemmen

Achter pleaser-gedrag schuilen vaak diepgewortelde overtuigingen zoals:

• “Ik ben pas waardevol als ik iets beteken voor een ander.”

• “Als ik nee zeg, stel ik iemand teleur.”

• “Ik mag geen fouten maken.”

Deze overtuigingen hielpen je ooit om erbij te horen of afwijzing te voorkomen. Maar ze zijn niet altijd meer helpend. In coaching kun je leren deze overtuigingen te herkennen, te bevragen en te verzachten.

Een methode die hierbij helpt is Voice Dialogue. Daarbij onderzoek je de verschillende ‘delen’ in jezelf: de Pleaser, de Perfectionist, de Innerlijke Criticus – maar ook de Ontspanner, de Grensbewaker en de Zelfzorger. Je ontdekt dat je keuzevrijheid hebt: je bént niet je pleaser, je hébt een pleaser.

Pleasen en stress: een gevaarlijke combinatie

Als je leeft vanuit het idee dat je voortdurend moet zorgen, voldoen en beschikbaar zijn, raak je jezelf kwijt. Je leeft op de agenda van anderen. Je staat altijd ‘aan’. En ondertussen bouwt de spanning zich op – vaak ongemerkt. Totdat je lichaam of geest ‘nee’ zegt: via vermoeidheid, paniekklachten, of burn-out.

Coaching kan helpen om het patroon te doorbreken. Niet door je pleaser weg te duwen, maar door hem beter te leren kennen. Je leert voelen wat van jou is en wat niet. Je ontdekt hoe je grenzen stelt zonder schuld. En hoe je milder wordt voor jezelf – zonder jezelf te verliezen.

Wat kun je doen?

1. Herken je patroon

Word je bewust van de momenten waarop je automatisch ‘ja’ zegt. Wat voel je dan in je lijf? Welke gedachte flitst er voorbij?
📌 Tip: houd een week lang bij in welke situaties je jezelf betrapt op pleasen. Bewustwording is de eerste stap naar verandering.

2. Vraag jezelf af: is dit echt mijn verantwoordelijkheid?

Pleasers nemen vaak veel op zich. Maar niet alles is van jou.
📌 Vraag je bij elk verzoek af: “Moet ik dit doen – of voel ik me vooral verantwoordelijk?” Als het vooral dat laatste is, mag je loslaten.

3. Oefen met kleine ‘nee’s’

Grenzen stellen is een spier die je kunt trainen. Begin klein.
📌 Zinnen als: “Ik denk er even over na.” of “Dat lukt me vandaag niet.” kunnen al helpen om ruimte te voelen tussen vraag en antwoord.

4. Onderzoek je overtuigingen

Welke overtuigingen sturen jouw gedrag? Zijn ze echt van jou, of ooit overgenomen?
📌 Schrijf een overtuiging op zoals: “Ik mag geen nee zeggen.” En daaronder: “Wat zou ik wíllen geloven?” Bijvoorbeeld: “Mijn nee is even waardevol als mijn ja.”

5. Ruim schuldgevoel op met mildheid

Je voelt je misschien schuldig als je iets weigert. Dat is begrijpelijk, maar niet per se terecht.
📌 Herinner jezelf aan: “Schuldgevoel is geen bewijs van schuld.” Het is vaak een teken dat je iets nieuws probeert. En dat mag onwennig voelen.

6. Vraag steun

Je hoeft dit proces niet alleen te doen. Coaching kan helpen om inzicht te krijgen, te oefenen met ander gedrag en weer verbinding te maken met wie jij bent – los van wat anderen nodig hebben.
📌 Samen onderzoeken we welke patronen je vasthouden, en wat jou helpt om je losser en vrijer te voelen in contact met anderen én jezelf.

7. Geef je pleaser een gezicht

Creatief werken kan verrassend veel inzicht geven.
📌 Maak een collage van jouw pleaser. Hoe ziet die eruit? Welke houding, kleuren of sfeer passen erbij? Gebruik plaatjes of teken zelf.
📌 Maak daarna een collage van je milde, stevige zelf. Degene die rust bewaart, grenzen voelt en voor jou zorgt.

Hang beide collages op een plek waar je ze af en toe ziet. Het helpt je om te herkennen: “Wie spreekt er nu in mij? En wie wil ik volgen?”

Tot slot

Pleasen is ooit ontstaan om je veilig te houden. Maar nu ben jij volwassen, en mag je gaan kiezen voor wat goed is voor jóu. Zonder schuld. Zonder strijd. Met zachtheid en richting.